Prawnik miażdży pisowskie zakazy: są nielegalne! Rada Ministrów nie posiada uprawnienia do wprowadzenia generalnego zakazu przemieszczania się – analiza.

Zakazy nielegalne? Nie milką echa próby ukarania ludzi z Dolnośląskiego Inspektoratu Zwierząt za to, że rzekomo złamali prawo, przemieszczając się by uratować zwierzęta. Prawnicy Inspektoratu przygotowali analizę obowiązujących przepisów, w której miażdżą pisowskie zakazy. Oto fragmenty:

Rada Ministrów posiada uprawnienie do uregulowania w rozporządzeniu wyłącznie czasowego ograniczenia określonego sposobu przemieszczania się. W świetle tak sformułowanej treści upoważnienia ustawowego przemieszczanie się w stanie epidemii jest więc możliwe, a ograniczeniu w rozporządzeniu podlega wyłącznie sposób tego przemieszczania się. Wynika z tego, że Rada Ministrów nie posiada uprawnienia do wprowadzenia generalnego zakazu przemieszczania się. Pomimo to, działając w tym zakresie poza granicami upoważnienia ustawowego, Rada Ministrów w § 5 rozporządzenia z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. poz. 658) wskazała, że poza wyjątkami zawartymi w pkt 1-4 tej jednostki redakcyjnej rozporządzenia, w okresie od dnia 10 kwietnia 2020 r. do dnia 19 kwietnia 2020 r. zakazuje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przemieszczania się osób przebywających na tym obszarze. Wskazany § 5 rozporządzenia został, w związku z powyższym, wydany z naruszeniem art. 46a ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych. W konsekwencji narusza on także art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Zatem zgodnie z Konstytucją RP, regulacje rozporządzenia jako aktu wykonawczego do ustawy, muszą się utrzymywać w ramach wskazanych w delegacji ustawowej.

Reklamy


Chcesz czytać  więcej wewnętrznych informacji ze świata polityki i mediów? Prosimy o obserwowanie naszego profilu na Facebooku oraz na Twitterze. Proszę o lajkowanie i podawanie dalej naszych wpisów - w ten sposób możemy zrobić dla Ciebie więcej.


Wykroczenie poza materię określoną w delegacji ustawowej powoduje, że rozporządzenie w tym zakresie nie znajduje oparcia na podstawie ustawowej i przyjmuje naturę rozporządzenia samoistnego, którego Konstytucja RP nie dopuszcza. Stanowi to jednocześnie o naruszeniu art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, wskazującym warunki ograniczenia w zakresie korzystania z praw i wolności, do których nieodzownie należy ustanowienie ograniczeń w drodze regulacji ustawowej. Wymieniony § 5 rozporządzenia nie został zatem wydany w celu wykonania ustawy, ta bowiem uprawnia Radę Ministrów wyłącznie do wprowadzenia ograniczeń określonego sposobu przemieszczania się. W ramach tak zakreślonego upoważnienia można więc było wskazać jedynie sposób przemieszczania się oraz to, w jakim zakresie realizacja tego sposobu przemieszczania się podlega ograniczeniom. Niedopuszczalne było natomiast wprowadzenie generalnego zakazu przemieszczania się. Oznacza to, że Rada Ministrów, nie mając do tego umocowania w ustawie, uregulowała materię stanowiącą konstytucyjną wolność określoną w art. 52 ust. 1 Konstytucji RP, a jednocześnie w art. 2 ust. 1 Protokołu nr 4 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Z art. 52 ust. 1 Konstytucji RP wynika, że każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.

Wolność ta może podlegać ograniczeniom określonym w ustawie (art. 52 ust. 3 Konstytucji RP), ustawa (w szczególności art. 46 ust. 4 pkt 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych) dopuszcza zaś wyłącznie ograniczenie sposobu przemieszczania się, a nie zezwala na wprowadzenie zakazu przemieszczania się. Oznacza to, że § 5 rozporządzenia jest także niezgodny z art. 52 ust. 1 i 3 Konstytucji RP przez to, że wyłącza wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie na podstawie ustawy, lecz na podstawie rozporządzenia nie mającego w tym zakresie żadnego umocowania w ustawie. Za ustawową podstawę nie może tu zostać również uznany art. 46b pkt 12 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych. Przepis ten przyznaje bowiem Radzie Ministrów upoważnienie wyłącznie do wprowadzenia nakazu określonego sposobu przemieszczania się, a nie zakazu przemieszczania się.

Z uprawnienia wynikającego z tego przepisu Rada Ministrów skorzystała w rozdziale 8 rozporządzenia. Warto w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP ustawowe ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Czasowe zawieszenie możliwości korzystania z określonych konstytucyjnych praw jest więc możliwe jedynie po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego. W doktrynie wskazuje się, że art. 228 ust. 5 Konstytucji RP ustanawia szczególne złagodzone warunki ograniczania praw i wolności jednostki w porównaniu z tymi wynikającymi z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Stąd też w czasie stanów nadzwyczajnych nie obowiązuje również zakaz naruszania istoty danego prawa lub wolności . Z uwagi na fakt, że nie doszło do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, dla oceny konstytucyjności wprowadzanych ograniczeń aktualne pozostają więc standardy wynikające z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Dotyczą one wszystkich praw i wolności, w tym także wolności przemieszczania się, o której mowa wart. 52 Konstytucji RP. Istota tej wolności sprowadza się do konstytucyjnej ochrony decyzji jednostki co do przemieszczania się po terytorium RP, a także co do trwałego lub tymczasowego przebywania w określonym miejscu na tymże terytorium. Art. 52 ust. 1 Konstytucji RP chroni zatem wolność wyboru miejsca, w którym osoba przebywa albo ma zamiar przebywać.

Wprowadzony w § 5 rozporządzenia generalny zakaz przemieszczania się niewątpliwie godzi w tak rozumianą istotę wolności przemieszczania się. Przepis ten pozbawia bowiem jednostkę możliwości decydowania o przemieszczaniu się po terytorium RP. W tym stanie rzeczy, wobec przekroczenia przez Radę Ministrów w § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii upoważnienia ustawowego wynikającego z art 46b pkt 12 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, państwowy powiatowy inspektor sanitarny nie posiada prawnej możliwości do wymierzenia Inspektorom administracyjnej kary pieniężnej określonej w art. 48a ust. 1 pkt 1 rzeczonej ustawy, albowiem powyższe stanowiłoby naruszenie konstytucyjnej zasady legalizmu, wyrażonej w art. 7 ustawy zasadniczej.

W konsekwencji przedstawionych rozważań postępowanie zainicjowane wnioskiem Komendy Miejskiej Policji w Wałbrzychu dotknięte jest pierwotną niedopuszczalnością postępowania, a to obliguje organ Inspekcji Sanitarnej do odmowy wszczęcia postępowania na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. Analiza prawna wskazanych regulacji pozwala „na pierwszy rzut oka” stwierdzić, że brak jest podstaw do prowadzenia postępowania, gdyż zarówno Inspektorat, jak i ustaleni Inspektorzy nie naruszyli prawa poprzez niedopełnienie obowiązku albo naruszenie określonego zakazu (art. 189b k.p.a.). § 5 rozporządzenia, określający zakaz przemieszczania się, nie ma bowiem charakteru prawotwórczego (art. 92 ust 1 Konstytucji RP w zw. z art. 87 ust 1 Konstytucji RP) i tworzy w istocie normę samoistną.